ต้นเดหลี ความงามที่มาพร้อมคุณประโยชน์รอบด้าน

ต้นเดหลี (Spathiphyllum spp.) เป็นหนึ่งในไม้ประดับที่ได้รับความนิยมอย่างสูงสำหรับปลูกในอาคาร ด้วยรูปลักษณ์ที่โดดเด่นจากใบสีเขียวเข้มเป็นมัน ตัดกับดอกสีขาวบริสุทธิ์ที่สง่างาม  ความนิยมของต้นเดหลีไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่ในประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังแพร่หลายไปทั่วโลกในฐานะไม้ประดับภายในที่สวยงามและดูแลง่าย  นอกจากชื่อที่คุ้นเคยอย่าง "ต้นเดหลี" แล้ว ยังมีชื่อเรียกอื่นๆ ที่สื่อถึงลักษณะเด่นของมัน เช่น "Spathe Flower" หรือ "White Sails" ในภาษาอังกฤษ ซึ่งสะท้อนถึงรูปทรงของดอกที่คล้ายใบเรือสีขาว  ความงามอันเป็นเอกลักษณ์นี้เองที่ทำให้ต้นเดหลีกลายเป็นตัวเลือกอันดับต้นๆ สำหรับผู้ที่ต้องการเพิ่มความสดชื่นและความสงบให้กับพื้นที่ภายในบ้านและที่ทำงาน    

แม้ว่าชื่อในภาษาอังกฤษจะสื่อถึงดอกลิลลี่ แต่ในทางพฤกษศาสตร์แล้ว ต้นเดหลีไม่ได้อยู่ในวงศ์เดียวกับลิลลี่แท้ แต่เป็นสมาชิกของวงศ์ Araceae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกับพืชที่เรารู้จักกันดี เช่น บอนสี, หูช้าง, หน้าวัว และว่านน้ำ  ต้นเดหลีมีลักษณะเป็นไม้ล้มลุกที่มีอายุหลายปี โดยมีลำต้นเป็นเหง้าอยู่ใต้ดินและแตกหน่อเป็นกอ  ถิ่นกำเนิดของต้นเดหลีนั้นอยู่ในเขตร้อนชื้นของทวีปอเมริกา ตั้งแต่เม็กซิโกไปจนถึงอเมริกาใต้ รวมถึงภูมิภาคมาเลเซียและหมู่เกาะในแถบแปซิฟิกตะวันตก  ใบของต้นเดหลีเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน มีรูปร่างตั้งแต่รูปไข่แกมรูปขอบขนานไปจนถึงรูปรี ปลายใบแหลม มีสีเขียวเข้มเป็นมัน และมีขนาดความกว้างประมาณ 10-25 เซนติเมตร และยาว 20-50 เซนติเมตร ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์  โดยทั่วไปแล้ว ต้นเดหลีที่ปลูกในอาคารจะมีขนาดความสูงประมาณ 30-90 เซนติเมตร แต่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมก็สามารถสูงได้ถึง 1.8 เมตร  ชื่อสกุล "Spathiphyllum" นั้นมาจากภาษากรีก โดยคำว่า "spathe" หมายถึงกาบหุ้มดอก และ "phyllon" หมายถึงใบ ซึ่งสื่อถึงลักษณะเด่นของดอกที่มีกาบสีขาวคล้ายใบ    

สิ่งที่โดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ของต้นเดหลีคือส่วนที่คนส่วนใหญ่มักเข้าใจผิดว่าเป็นดอกไม้ ที่จริงแล้วคือใบที่เปลี่ยนแปลงรูปร่างไปทำหน้าที่ห่อหุ้มดอก เรียกว่า "กาบดอก" หรือ "spathe" ซึ่งมีสีขาวสวยงามคล้ายดอกลิลลี่  กาบดอกนี้มีลักษณะเป็นรูปไข่ โค้งงอเล็กน้อย ปลายแหลม มีขนาดความกว้างประมาณ 4-12 เซนติเมตร และยาว 10-30 เซนติเมตร  ส่วนดอกที่แท้จริงนั้นมีขนาดเล็กจิ๋ว อยู่บนแกนกลางที่เรียกว่า "ปลีดอก" หรือ "spadix" ซึ่งมีลักษณะเป็นแท่งยาว สีขาวแกมเขียวหรือสีครีม และสั้นกว่ากาบดอก  โดยทั่วไปแล้ว ต้นเดหลีจะออกดอกในช่วงฤดูใบไม้ผลิถึงปลายฤดูร้อน แต่ถ้าได้รับการดูแลที่เหมาะสมก็สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี  ดอกสีขาวบริสุทธิ์นี้เมื่อบานเต็มที่จะค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีเขียวอ่อนเมื่อเวลาผ่านไป  บางสายพันธุ์ของต้นเดหลีมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ซึ่งเพิ่มเสน่ห์ให้กับไม้ประดับชนิดนี้มากยิ่งขึ้น    

ในประเทศไทย ต้นเดหลีได้รับความนิยมอย่างมากในฐานะไม้ดอกไม้ประดับ ด้วยดอกสีขาวที่สวยงามและมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ทำให้เป็นที่ชื่นชอบของผู้ที่ต้องการเพิ่มความสดชื่นและความผ่อนคลายให้กับบ้านและที่ทำงาน  นอกจากความสวยงามแล้ว ต้นเดหลียังถูกยกให้เป็นไม้มงคลที่เชื่อว่าจะนำโชคลาภ ความเจริญรุ่งเรือง และความเป็นสิริมงคลมาสู่ผู้ปลูก  ความเชื่อเหล่านี้ฝังลึกอยู่ในวัฒนธรรมไทย ทำให้ต้นเดหลีเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับผู้ที่ใส่ใจในเรื่องของโชคลางและความเป็นมงคล  ยิ่งไปกว่านั้น ต้นเดหลียังมีความสามารถในการดูดซับสารพิษในอากาศ คายความชื้น และกรองฝุ่นละออง ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่ตอบโจทย์สำหรับชีวิตในเมืองที่ต้องเผชิญกับมลภาวะ  เกษตรกรบางรายยังนิยมปลูกต้นเดหลีเพื่อล่อแมลงวันทอง ซึ่งเป็นศัตรูพืชของผลไม้ ให้มารวมกันและกำจัดได้ง่ายขึ้น  ในแง่ของสัญลักษณ์ ต้นเดหลีในประเทศไทยยังสื่อถึงความบริสุทธิ์และความสงบ ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้คนปรารถนา  และมักถูกนำไปใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาและการทำบุญอีกด้วย    

ความนิยมของต้นเดหลีไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังได้รับความนิยมไปทั่วโลกด้วยเหตุผลหลายประการ  ประการแรกคือเป็นไม้ประดับที่ดูแลง่าย ไม่ต้องการการดูแลที่ซับซ้อน ทำให้เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่มีเวลามากนัก หรือผู้ที่เพิ่งเริ่มต้นปลูกต้นไม้  ประการที่สองคือคุณสมบัติในการฟอกอากาศที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล โดยสามารถช่วยกำจัดสารพิษต่างๆ เช่น ฟอร์มาลดีไฮด์ เบนซีน และไตรคลอโรเอทิลีน ซึ่งเป็นสารพิษที่พบได้ทั่วไปในอาคาร  นอกจากนี้ ต้นเดหลียังเป็นสัญลักษณ์ของความสงบ ความบริสุทธิ์ และความเงียบสงบ ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้คนทั่วโลกให้ความสำคัญ  ด้วยรูปลักษณ์ที่สวยงาม ดอกสีขาวที่สง่างาม และใบสีเขียวเข้มที่ดูสดชื่น ทำให้ต้นเดหลีเป็นที่ชื่นชอบของผู้ที่ต้องการเพิ่มความสวยงามให้กับพื้นที่ภายใน  ในบางวัฒนธรรม เช่น ในประเทศจีน ต้นเดหลีถือเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญรุ่งเรืองและความโชคดี และมักถูกมอบเป็นของขวัญในโอกาสพิเศษต่างๆ  นอกจากนี้ ยังมีการมอบต้นเดหลีเพื่อแสดงความเสียใจหรือให้กำลังใจในช่วงเวลาที่ยากลำบาก  และในศาสตร์ฮวงจุ้ย ต้นเดหลีเชื่อว่าสามารถช่วยชำระล้างพลังงานที่ไม่ดีและส่งเสริมพลังงานที่ดีในบ้านและที่ทำงาน    

คุณสมบัติที่โดดเด่นอีกประการหนึ่งของต้นเดหลีคือความสามารถในการฟอกอากาศ ซึ่งได้รับการยืนยันจากงานวิจัยต่างๆ ทั้งในระดับประเทศและระดับนานาชาติ  มีการศึกษาที่แสดงให้เห็นว่าต้นเดหลีสามารถช่วยลดระดับสารพิษที่เป็นอันตรายในอากาศ เช่น ฟอร์มาลดีไฮด์ เบนซีน และไตรคลอโรเอทิลีน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  องค์การนาซ่า (NASA) ได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับพืชที่สามารถช่วยฟอกอากาศภายในสถานีอวกาศ และพบว่าต้นเดหลีเป็นหนึ่งในพืชที่มีประสิทธิภาพสูงในการกำจัดสารพิษในอากาศ  งานวิจัยในประเทศไทยก็สอดคล้องกัน โดยระบุว่าต้นเดหลีสามารถดูดซับสารพิษต่างๆ เช่น แอลกอฮอล์ อะซีโตน ไตรคลอโรเอทิลีน เบนซีน และฟอร์มาลดีไฮด์ ได้ในปริมาณมาก  นอกจากนี้ ยังมีการศึกษาที่พบว่าต้นเดหลีมีความสามารถในการลดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และฝุ่นละอองในอากาศได้ดีอีกด้วย  คุณสมบัติเหล่านี้ทำให้ต้นเดหลีเป็นตัวเลือกที่ยอดเยี่ยมสำหรับผู้ที่ต้องการปรับปรุงคุณภาพอากาศภายในอาคารและสร้างสภาพแวดล้อมที่สะอาดและดีต่อสุขภาพ    

การดูแลต้นเดหลีนั้นไม่ยุ่งยาก เพียงแค่ใส่ใจในรายละเอียดเล็กน้อยก็จะสามารถทำให้ต้นเดหลีเจริญเติบโตและออกดอกสวยงามได้  สิ่งสำคัญคือการให้น้ำอย่างเหมาะสม โดยควรรดน้ำเมื่อดินชั้นบนเริ่มแห้ง และระวังอย่าให้น้ำขังในกระถาง เพราะอาจทำให้รากเน่าได้  ต้นเดหลีชอบแสงแดดรำไร หรือแสงสว่างที่ไม่ส่องโดยตรง การวางต้นเดหลีใกล้หน้าต่างที่ได้รับแสงอ่อนๆ ในช่วงเช้า หรือในบริเวณที่มีแสงสว่างส่องถึงแต่ไม่โดยตรง จะช่วยให้ต้นเดหลีมีใบสีเขียวเข้มและออกดอกได้ดี  อุณหภูมิที่เหมาะสมสำหรับต้นเดหลีคือประมาณ 18-27 องศาเซลเซียส และควรหลีกเลี่ยงการวางต้นเดหลีในบริเวณที่มีลมเย็นหรืออุณหภูมิเปลี่ยนแปลงกะทันหัน  เนื่องจากต้นเดหลีเป็นพืชที่มาจากเขตร้อนชื้น จึงชอบความชื้นในอากาศสูง การฉีดพ่นน้ำที่ใบเป็นประจำ หรือการวางกระถางบนถาดที่มีน้ำและก้อนกรวด จะช่วยเพิ่มความชื้นให้กับต้นเดหลีได้  ในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูร้อน ควรให้ปุ๋ยน้ำสูตรเสมอเดือนละครั้ง เพื่อบำรุงให้ต้นเดหลีแข็งแรงและออกดอกสม่ำเสมอ  การขยายพันธุ์ต้นเดหลีสามารถทำได้ง่ายๆ โดยการแยกกอ หรือแยกหน่อ    

นอกเหนือจากความสวยงามและคุณสมบัติในการฟอกอากาศแล้ว ต้นเดหลียังมีประโยชน์อื่นๆ อีกมากมาย  มันสามารถช่วยปรับระดับความชื้นในอากาศให้เหมาะสม ช่วยลดกลิ่นไม่พึงประสงค์ และยังช่วยลดเชื้อราในอากาศได้อีกด้วย  สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้ ดอกของต้นเดหลีไม่ก่อให้เกิดอาการแพ้ ทำให้เป็นอีกทางเลือกที่น่าสนใจ  การมีต้นเดหลีอยู่ในบ้านหรือที่ทำงานยังส่งผลดีต่อสุขภาพจิต ช่วยลดความเครียด ปรับปรุงอารมณ์ และเพิ่มสมาธิและประสิทธิภาพในการทำงาน  นอกจากนี้ ยังเชื่อว่าต้นเดหลีช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น  ในศาสตร์ฮวงจุ้ย ต้นเดหลีเป็นสัญลักษณ์ของความโชคดีและความกลมกลืน และเชื่อว่าสามารถนำมาซึ่งความสงบและความเจริญรุ่งเรือง    

ในแง่ของความสำคัญทางวัฒนธรรมและสัญลักษณ์ ต้นเดหลีมีความหมายที่ลึกซึ้งในหลายวัฒนธรรม  โดยทั่วไปแล้ว มันเป็นสัญลักษณ์ของความสงบ ความบริสุทธิ์ และความรักอันบริสุทธิ์  ในหลายประเทศในเอเชีย รวมถึงประเทศไทย ต้นเดหลีถือเป็นไม้มงคลที่นำมาซึ่งโชคลาภและความเจริญรุ่งเรือง มักถูกนำไปใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาและการทำบุญ  ในวัฒนธรรมจีน มีการมอบต้นเดหลีเป็นของขวัญแก่ผู้หญิงในวันแต่งงานเพื่อเป็นสัญลักษณ์ของความสงบและความกลมกลืน  ชาวแอซเท็กในอดีตถือว่าต้นเดหลีเป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์ และใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา  นอกจากนี้ ต้นเดหลียังถูกนำมาใช้ในการตกแต่งในงานแต่งงานและงานพิธีสำคัญต่างๆ เพื่อสร้างบรรยากาศที่สงบและศักดิ์สิทธิ์ และยังถูกใช้ในงานศพเพื่อแสดงความเคารพและความสงบแก่ผู้ล่วงลับ    

ต้นเดหลีไม่ได้เป็นเพียงแค่ไม้ประดับที่สวยงามเท่านั้น แต่ยังเป็นพืชที่มีคุณประโยชน์มากมาย ทั้งในด้านการปรับปรุงคุณภาพอากาศ การสร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลาย และความสำคัญทางวัฒนธรรมและสัญลักษณ์ที่ลึกซึ้ง  ด้วยความงามอันเป็นเอกลักษณ์ การดูแลที่ไม่ยุ่งยาก และคุณประโยชน์รอบด้าน ทำให้ต้นเดหลีเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่ต้องการเพิ่มความสดชื่น ความสงบ และความเป็นสิริมงคลให้กับพื้นที่ภายในบ้านและที่ทำงานของคุณ   

แหล่งอ้างอิง

1. hgic.clemson.edu, เข้าถึงเมื่อ เมษายน 3, 2025 https://hgic.clemson.edu/factsheet/peace-lily/#:~:text=Peace%20lilies%20(Spathiphyllum%20species)%20are,will%20flower%20in%20low%20light.

2. Peace Lily | Home & Garden Information Center - Clemson HGIC, เข้าถึงเมื่อ เมษายน 3, 2025 https://hgic.clemson.edu/factsheet/peace-lily/

3. Plant Finder - Spathiphyllum (group) - Missouri Botanical Garden, เข้าถึงเมื่อ เมษายน 3, 2025 https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b568

4. ต้นเดหลี ( กวักทรัพย์) | วิดีโอที่เผยแพร่โดย milklystory | Lemon8, เข้าถึงเมื่อ เมษายน 3, 2025 https://www.lemon8-app.com/@milklystory/7343443372088066562?region=th